Έκλειψη Ηλίου πραγματοποιείται όταν η Σελήνη περνάει ακριβώς ανάμεσα από τον Ήλιο και τη Γη με αποτέλεσμα κάποιες περιοχές της Γης, στο «μονοπάτι» της έκλειψης, να δέχονται λιγότερο ή καθόλου φως. Οι εκλείψεις Ηλίου μπορούν να είναι ολικές, μερικές και δακτυλιοειδείς και γίνονται τουλάχιστον 2 φορές τον χρόνο.
Αυτό το ωραίο φαινόμενο θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε το ξημέρωμα της Κυριακής 21 Ιουνίου, οπότε θα συμβεί μια δακτυλιοειδής έκλειψη. Αυτή η έκλειψη συμβαίνει μόνο όταν η Σελήνη είναι σε σχετικά μακρινή απόσταση από την Γη κι έτσι δεν μπορεί να καλύψει ολόκληρο τον δίσκο του Ηλίου. Έτσι, όταν περνά μπροστά από το κέντρο του, αφήνει ακάλυπτο ένα «δαχτυλίδι» του ηλιακού δίσκου γύρω της. Σπάνια, μια δακτυλιοειδής έκλειψη μπορεί να μετατραπεί σε ολική ή το αντίστροφο, καθώς η απόσταση Γης-Σελήνης μεταβάλλεται συνεχώς.
Περιοχές όπου το φαινόμενο θα είναι ορατό ως δακτυλιοειδής έκλειψη βρίσκονται σε μια στενή ζώνη που περνά από την κεντρική Αφρική, τη Σαουδική Αραβία, τη Ινδία, τη Νότια Κίνα, ενώ σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σ’ αυτό το μονοπάτι θα φανεί ως απλή μερική έκλειψη.
Το φαινόμενο από την Ελλάδα
Στην χώρα μας, που απέχει αρκετά από το κεντρικό μονοπάτι, το φαινόμενο θα είναι ορατό ως μερική έκλειψη με κάλυψη του ηλιακού δίσκου από 6% έως 20% (όσο πιο νοτιοανατολικά τόσο περισσότερο). Στη Λάρισα η έκλειψη θα διαρκέσει περίπου 1 ώρα και 13 λεπτά αρχίζοντας από τις 7:54πμ, με μέγιστη κάλυψη στις 8:30πμ – περίπου 8% – και θα ολοκληρωθεί τις 9:08πμ. Επισημαίνεται, ότι για την προστασία των ματιών, η παρατήρηση του ηλίου και των εκλείψεων πρέπει να γίνεται ΜΟΝΟ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΦΙΛΤΡΑ και ΠΟΤΕ με γυμνά μάτια.
Η επόμενη δακτυλιοειδής έκλειψη με πέρασμα, μάλιστα, του μονοπατιού από την Ελλάδα θα γίνει την 1η Ιουνίου 2030, με κάλυψη του ηλιακού δίσκου έως 87%. Η τελευταία ορατή ως δακτυλιοειδής έκλειψη από την Ελλάδα έγινε το 1976.
Έκλειψη και θερινό ηλιοστάσιο
Μια μέρα μετά την έκλειψη, τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα 22 Ιουνίου στις 00:44 θα «συμβεί» το θερινό ηλιοστάσιο. Αυτό το 24ωρο χαρακτηρίζεται από τη μεγαλύτερη μέρα του έτους και ενώ συχνά γράφεται ότι σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, στην πραγματικότητα αποτελεί χρονικά το αστρονομικό «κέντρο» κι όχι την αρχή του καλοκαιριού αφού οι μέρες αρχίζουν πάλι να μικραίνουν μετά απ’ αυτό και το μεσημβρινό ύψος του ηλίου να μικραίνει. Ωστόσο θερμοκρασιακά, η ατμόσφαιρα και οι θάλασσες στο βόρειο ημισφαίριο, βρίσκονται στην αρχή του καλοκαιριού.
* Για τον Αστρονομικό Παρατηρησιακό Όμιλο Λάρισας (A-Polaris) Τσιουμάνης Γεώργιος, Στέφανος Σοφολόγης